Natamam ve Demonte Eşyalar

Bazı eşyalar nakliye, montaj veya teknik nedenlerden dolayı gümrüğe geldiğinde henüz son şeklini almamış, tamamlanmamış (natamam) veya monte edilmemiş (demonte) vaziyette olabiliyor.

Bu tür eşyalarla ilgili olarak, gümrük idarelerindeki yaşanan sorunların başında, tarife pozisyonunun belirlenmesi geliyor. Genelde bu tür eşyalar görünümleri itibariyle aksam, parça niteliğinde olduğu için eşyanın tarife cetvelindeki yeri belirlenirken sıkıntılar yaşanıyor.

Natamam ve Demonte Vaziyetteki Eşyaların Sınıflandırılması

Peki, bu tür eşyalar gümrüğe geldiğinde ne şekilde sınıflandırılmalı? Eşyanın kendi tarife pozisyonunda mı, yoksa aksam, parça olarak mı? Bu soruların yanıtını verebilmek için Tarifenin Yorumu ile İlgili Genel Kurallara bakmamız gerekiyor. Genel Yorum Kuralı 2(a) bu tür eşyaların ne şekilde sınıflandırılması gerektiğine açıklık getiriyor. 2(a) Kuralı kısaca: “Bu tür eşyalar, ilgili oldukları eşyanın esas karakterine sahip olmaları şartıyla, mamul eşyanın sınıflandırıldığı aynı pozisyonda yer alırlar” diyor.

Şimdi, kuralı tam olarak anlayabilmemiz için ayrıntılarıyla açıklayalım.

2 (a) KURALI

“Tarifenin belirli bir pozisyonunda herhangi bir eşyaya yapılan bir atıf, bu eşyanın imali bitirilmemiş veya aksamı tamamlanmamış olanlarını da kapsar.  Şu kadar ki, bu gibi imali bitirilmemiş veya aksamı tamamlanmamış eşyanın gümrüğe sunulduğunda, imali bitirilmiş veya aksamı tamamlanmış eşyanın ayırt edici niteliğini içermesi gerekir. Böyle bir atıf, imali bitirilmiş veya aksamı tamamlanmış eşya ile yukarıdaki hükme göre böyle sayılan eşyanın sökülerek veya monte edilmeden getirilmiş olanlarını da içine alır.” hükmünü amirdir.

Söz konusu Yorum Kuralı ile iki tür eşyanın ne şekilde sınıflandırılması gerektiğine açıklık getirilmiştir.

 Bunlardan birincisi; kuralın ilk kısmında yer alan, imali henüz bitirilmemiş veya son şekli verilmemiş ancak üretilmesi amaçlanan eşyanın ayırt edici niteliğini içeren “natamam” eşyalardır.

 İkincisi ise; basit bir montaj işlemiyle birleştirildiğinde nihai ürünün elde edilebileceği aksam ve parça şeklinde gümrüğe sunulan “demonte vaziyette” olan eşyalardır.

Kurala göre; her iki durumdaki eşya da nihai ürünün yer aldığı tarife pozisyonunda sınıflandırılacaktır.

Tamamlanmamış eşyalar:

Kuralının birinci kısmı; Gümrüğe sunulduğunda son şeklini almamış veya henüz tamamlanmamış (natamam) eşyalarla ilgilidir. Bu tür eşyalar henüz tamamlanmamış olsalar bile gümrüğe sunulduklarında ait oldukları eşyanın ayırt edici niteliğini içeriyorsa, aksam ve parça olarak değil, eşyanın kendi tarife pozisyonunda sınıflandırılırlar. “Son şeklini almamış eşya” tabiri, doğrudan kullanıma hazır olmayan ancak bitirilmiş eşyanın yaklaşık şekil veya taslağına sahip ve istisnai haller dışında sadece bitirilmiş eşyanın tamamlanması için kullanılabilecek eşya anlamındadır.

Örneğin; tüp şeklinde, vidalı kapakla kapatılmak üzere vida ağzı açılmış biçimde bir ucu açık bir ucu kapalı, vida ağzı açılmış olan ucun altında kalan kısmı istenilen şekil ve boyutlarda genişletilebilecek biçimde tasarlanmış olan plastik şişe taslakları, plastik şişelerin ayırt edici niteliğini içerdiği için 3923.30 alt pozisyonunda sınıflandırılırlar.

 

Yine, adi metalden, dişleri açılmamış, kaba döküm ile dövme veya ıstampa yoluyla şekil verilmiş anahtar taslakları, kilitlerin aksam parçası olarak 8301.60 alt pozisyonunda değil, anahtarların ayırt edici niteliğini içerdiği için “Kilidi ile birlikte olmayan anahtarlar” olarak 8301.70 alt pozisyonunda sınıflandırılırlar.

Gümrüğe sunulduğunda lastikleri ve selesi olmayan bisiklet, 2 (a) kuralına göre, imali bitirilmemiş ve aksamı tamamlanmamış eşyanın ayırt edici niteliğini içerdiği için aksam parça olarak 87.14 pozisyonunda değil, bisikletin bulunduğu 87.12 tarife pozisyonunda sınıflandırılır.

Bitirilmiş eşyanın, esas şeklini henüz almamış yarı mamuller (çubuklar, diskler, borular vb. gibi) “son şeklini almamış eşya” olarak mütalaa edilmezler.

Birleştirilmemiş veya demonte şekilde sunulan eşyalar:

Kuralının ikinci kısmı: Gümrüğe sunulduğunda aksam ve parça görünümüne sahip demonte vaziyette olan eşyalarla ilgilidir. Bazı eşyalar nakliye ve taşıma kolaylığı bakımından sökülerek veya monte edilmeden gelebilirler. Bu durumdaki eşyalar aksam parça olarak değil, eşyanın kendi tarife pozisyonunda sınıflandırılırlar. Ancak, demonte gelen eşyalar birleştirildiğinde artan fazlalıklar aksam ve parça olarak değerlendirilir.

Bazı eşyalar ise gümrüğe sunulduğunda hem demonte vaziyette hem de natamam olabilirler. Bu durumdaki eşyalar da yine imali bitirilmemiş ve aksamı tamamlanmamış eşyanın ayırt edici niteliğini içerdikleri takdirde, aksam ve parça olarak değil, eşyanın kendi tarife pozisyonunda sınıflandırılırlar.

Bu kuralın gereği olarak, “birleştirilmemiş veya demonte eşya” tabiri, parçaları sadece birleştirme işlemini gerektiren, örneğin, bağlantı elemanları (vidalar, somunlar, cıvatalar, vb.) veya perçinleme ya da kaynak yoluyla birleştirilebilen eşyayı ifade eder.

Örnek vermek gerekirse; Gümrüğe sökülerek ve monte edilmeden getirilen bisikletin aynı zamanda lastikleri ve selesi de mevcut değilse, 2 (a) kuralına göre, demonte ve natamam vaziyette olan bisiklet, imali bitirilmemiş ve aksamı tamamlanmamış eşyanın ayırt edici niteliğini içerdiği için bisikletin bulunduğu 87.12 pozisyonunda sınıflandırılır.

Yine, 2(a) Kuralına göre; tamamlanmamış veya demonte vaziyette olan ahşap eşya, parçalarının bir arada bulunması şartıyla, uygun bitmiş eşya olarak sınıflandırılır. Buna benzer şekilde, ait oldukları ahşap eşya ile birlikte satılan cam, mermer, metal ya da diğer maddelerin aksesuar veya aksam ve parçaları monte edilmiş olsun veya olmasın o eşyalarla birlikte sınıflandırılırlar.

Tamamlanmamış Makineler

Bu kural tarafından kapsanan hususlar, Bölüm veya Fasılların Genel Açıklama Notlarına aktarılmıştır. Örneğin; XVI. Bölümde herhangi bir makina veya cihaza yapılan atıf, o makina ve cihazın yalnız tamamlanmış halde olanlarını değil, aynı zamanda henüz tamamlanmamış halde bulunanlarını (ait olduğu makinanın asli niteliklerine haiz olacak dereceye kadar olan parçaları monte edilmiş halde bulunanları) da içine alır. Böylece, sadece bir volanı, bir kaide tablası, kalender silindirleri, alet tutacakları, vb. gibi parçaları noksan olan makina, tamamlanmış makina ile birlikte aynı pozisyonda yer alır ve aksam için ayrılmış pozisyonlara tatbik olunmaz. Benzeri şekilde, normal olarak bir elektrik motoru ile mücehhez bulunan makina ve cihazlar (84.67 pozisyonuna dahil elektromekanik el aletleri gibi) elektrik motoru takılmamış olarak bulunsalar dahi, motoru takılmış olanlarla birlikte aynı pozisyonda yer alırlar.

Sonuç olarak:

Özetlemek gerekirse; 2(a) Kuralı, tamamlanmamış (natamam), son şeklini almamış, taslak halinde, bitirilmemiş, sökülerek veya monte edilmeden getirilmiş (demonte) durumdaki eşyaların sınıflandırılmasını düzenleyen bir kuraldır. Bu tür eşyalar, ayırt edici özelliklerini taşımaları koşuluyla, nihai ürünün yer aldığı tarife pozisyonunda sınıflandırılırlar.

Kuralın uygulanmasında ayırt edici özelliğin (mümeyyiz vasfının) tespiti büyük bir öneme sahiptir.  Mümeyyiz vasfını veren madde eşyanın cinsine göre değişir. Bu nitelik örneğin, eşyayı teşkil eden çeşitli maddelerin veya onu meydana getiren çeşitli eşyanın içeriği, hacmi, ağırlığı veya miktarı, kıymeti veya eşyanın kullanımındaki önemine göre belirlenir.

Diğer taraftan unutulmaması gereken önemli bir hususta; 2(a) Kuralı, tarifenin belirli bir pozisyonunda herhangi bir eşyaya yapılan atıfla ilgili olduğu için bu kural, I. ila VI. Bölümlerde yer alan eşyalara (Yani, 01 ila 38. inci Fasılda yer alan eşyalara) uygulanmaz.

 Mustafa SEZEN

Gümrük Müşaviri

Kaynak: Gümrük Tarife Cetveli İzahnamesi