Teknolojik Gelişmeler

Teknoloji her geçen gün büyük bir hızla ilerliyor ve hayatımızda çok büyük değişikliklere neden oluyor. Geçtiğimiz yıl teknolojik ürünlerin ön plana çıktığı ve çağımızın yeni vizyonu olan Endüstri 4.0 ile siber-fiziksel sistemlere dayalı üretimin devreye girdiği bir yılı oldu. Hayatımızı doğrudan ve dolaylı olarak değiştirebilecek birçok teknolojik ürünle tanıştık. Dronlar ve yardımcı robotlar, sürücüsüz otomobiller, karanlık fabrikalar, esnek ekranlar, giyilebilir teknolojiler, sanal gerçeklik, yapay zekâ ve nesnelerin interneti bunlardan bazıları oldu.

İnsansı Robotlar ve Yapay Zeka

2017 yılında dikkatleri üzerine çeken diğer bir konu da Suudi Arabistan tarafından kendisine resmi vatandaşlık verilen İnsansı Robot Sophia oldu.

Anlaşılan o ki yapay zekaya sahip robotlar gelecekte sadece karanlık fabrikalar olarak adlandırılan insansız üretim faaliyetlerinde değil, hayatımızın tüm aşamasında bizimle birlikte olacaklar. Yapay zekâ gelecekte hastalıklara teşhis koymak, bebek bakıcılığı yapmak, otomobil kullanmak gibi bizim yerimize birçok görevi üstlenip hayatımızı kolaylaştıracak.

İnsansı Robotlar ve Gümrük Tarife Pozisyonu

Peki, gelecekte ticarete daha çok konu olacak insansı robotlar gümrük tarife cetvelimizde ne şekilde sınıflandırılıyor? Bu makalemde robotlarla ilgili gümrük tarife pozisyonlarını irdelemeye çalıştım.

Robotların tarife cetvelimizdeki sınıflandırılmasına geçmeden önce robotlar hakkında kısa bir bilgi sahibi olmamız gerekiyor.

Robot Nedir?

Robot, mekanik sistemleri ve bunlarla ilişkili kontrol ve algılama sistemleri ile bilgisayar algoritmalarına bağlı olarak akıllı davranan makinelerdir. Yeniden programlanabilen; maddeleri, parçaları, aletleri, programlanmış hareketlerle yapılacak işe göre taşıyan veya işleyen çok fonksiyonlu makinelerdir.

Bir mekanizmanın robot olarak adlandırılabilmesi için dört temel kısmı içermesi gerekir. Bu temel kısımlar;

1. Robotun çevresindeki verileri algılayabilmesi için gerekli sensörler (alıcılar),
2. Verilerin toplanmasını ve kontrolü sağlayan elektronik devreler,
3. Sensör verilerini kullanarak robotun amacına uygun matematiksel ve mantıksal işlemler ile karar verme olayının gerçekleşmesini sağlayan bir program (robotun mikro denetleyicilerine yüklenecek algoritma)
4. Verilen kararlar doğrultusunda gerekli hareketleri gerçekleştirebilecek pnömatik bileşenler (hava tüpleri ve valfleri) ile elektrik motorlarını içeren mekanik bir düzenektir.

Gümrük tarife cetveline baktığımızda robotların tek bir tarife pozisyonunda olmadığını, kullanım alanlarına göre farklı pozisyonlarda yer aldığını görüyoruz.

Robotların Kullanım Alanları ve Gümrük Tarife Pozisyonları:

Endüstriyel (Sınai) Robotlar:

Robotların karmaşıklığı arttıkça endüstrideki kullanım alanları da genişlemektedir. Endüstriyel robotiğin temel işlevi, tanımlanmış rutin görevlerin aynı şekilde ve sürekli tekrar edildiği devasa üretim endüstrileri otomasyonudur. Otomotiv endüstrisi bu geniş ve karmaşık robotların görev aldığı en belirgin örnektir. Robotlar boyamada, sızdırmazlıkta, parçaların üretiminde ve birleştirilmesinde kullanılır. Robotların bu görevlere uygun olmasının nedeni, sürecin kontrolü için çok az geribildirimin yeterli olmasıdır. Endüstriyel robotlar çeşitli boyutlarda üretilebilirler ve bir insanın yapabileceğinden daha büyük işleri yapabilirler.

Sanayi robotları, yatay ya da dikey bir pozisyonda bir kaide üzerine monte edilmiş bir insan koluyla karşılaştırılabilir mafsallı bir yapıdan meydana gelebilir ve alet tutmaya mahsus hareketli bir tutma koluna sahip olabilir.

Farklı aletlerin kullanımı ile basit fonksiyonlar yerine getiren kapasitedeki sanayi robotları 84.79 pozisyonunda yer alırken, özel olarak belirli bir fonksiyonu yerine getirmek üzere imal edilmiş sanayi robotları bu pozisyon haricinde kalır. Bunlar yerine getirdikleri fonksiyonlara göre sınıflandırılırlar. Örneğin: Tozları ya da sıvıları püskürtmek ya da dağıtmak üzere özel olarak imal edilmiş sanayi robotları 84.24 pozisyonunda, kaldırma, yükleme, boşaltma, vb. işleri yapmak üzere özel olarak imal edilmiş sanayi robotları 84.28 pozisyonunda, sadece ve esas itibariyle külçe, wafer, yarı iletken cihazlar, elektronik entegre devreler veya düz panel göstergelerin imalatı, kaldırılması, elleçlenmesi, yüklenmesi veya boşaltılmasında kullanılan otomatikleştirilmiş makine ve aletler 84.86 pozisyonunda, özel olarak düzenlenmiş elektrik veya lazer kaynağı yapan sanayi robotları 85.15 pozisyonunda yar alırlar.

 

Operasyonel Robotlar:

İnsanın yaşamasına, sürekli çalışmasına elverişli olmayan radyasyon ortamı, sualtı, volkan kraterleri, uzay gibi ortamlarda ve mayın temizlenmesi, zehirli atık arıtımı, madencilik gibi insan için tehlike arz edebilecek işlemlerde çalışmak üzere operasyonel robot sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler programlanabilir ve kendi kendine çalışabilir olmaktan çok uzaktan kontrollüdür. Yüksek teknoloji gerektirirler ve çalışma prensipleri amaca özeldir. Uzaktan yönetim için güç aktarım sistemleri (Hidrolik, Pnömatik gibi) veya radyo frekansı kullanılır.

Operasyonel robotlara örnek olarak Mars yüzeyinde dolaşarak fotoğraf çeken “Pathfinder” gösterilebilir. iRobot firmasının ürettiği PackBot ise Irak ve Afganistan’da mayın temizleme işlemleri için kullanılmaktadır ve güncel bir operasyonel robot örneğidir.

Operasyonel robotlar Gümrük Tarife Cetvelimizde 85.43 pozisyonunda sınıflandırılırlar.

 

Tıp ve Sağlık Alanında Kullanılan Robotlar:

Sağlık alanında robotların taşıma işlevinden başka iki temel kullanım alanı mevcuttur. Bunlar ortopedi ve cerrahidir.

Ortopedi alanında kullanılan robotik protezler piezoelektrik sensörleri ile tendonlardaki gerilimleri (beyinden gelen komutları) algılayarak, parmaklara veya eklemlere gerilimin şiddetine göre güç gönderebilirler. Güç aktarımı servo motorlar ve yapay tendon sistemleri ile yapılır. Bu protezler çok pahalı olduğundan şimdilik yaygın olarak kullanılmamaktadır. Maliyeti düşürmek için, son zamanlarda bellekli metaller üzerinde çalışılmaktadır.

Cerrahide kullanılan ameliyat robotları ise tamamen adımlı motorlar ve hassas kontroller ile yapılan sistemlerden oluşmakta; kıtalar arası iletişim ile cerrahların ameliyatlara katılmasını sağlayabilmektedir.

Ortopedik alanda kullanılan robotik protezler 90.21 pozisyonunda yer alırken, cerrahide kullanılan ameliyat robotları 90.18 pozisyonunda sınıflandırılırlar.

 

Hobi ve Eğlence Sektöründeki Robotlar:

Robotların sıklıkla kullanıldığı sektörlerin içinde hobi ve eğlence sektörü kategorileri arasında oyuncak ve kişisel hobi robotları sayılabilir.

Robot hobisi popüler ve önemli bir alandır. Bu kategori herkesin eğilimlerine göre şekillenebilmektedir. Örneğin Japonya’da her yıl hobi robotlarının yarıştırıldığı gösteriler düzenlenmektedir. Hobi tutkunlarının kurduğu birçok topluluk mevcuttur, çıkmış çok sayıda kitap ve yayın ile ulusal ve uluslararası birçok yarışma mevcuttur. Robot futbol turnuvası olarak adlandırılabilecek geleneksel RoboCup ve ülkemizde ODTÜ Robot Günleri’nde yapılan SumoBot yarışmaları bu alanda birer örnek sayılabilir.

Elektronik ve mekanik sistemler içeren robotik oyuncaklar ise çok karmaşık olabilmektedir. Sibernetiğin teorik araştırmaları, ilk ticari ürünlerini bu alanda verdiği için oyuncak endüstrisinde robotik eğlence sektörünün sınırlarını aşmaktadır. Furby, Sony’nin AIBO robot köpeği, ünlü robot araştırmacısı Mark Tilden’in Robosapien’i bu alandaki öncü ürünlerden bazılarıdır.

Eğlence amaçlı üretilen oyuncak ve hobi amaçlı robotlar Gümrük Tarife Cetvelimizde 95.03 pozisyonunda yer alırken, fuar, panayır, lunapark gibi eğlence parklarında kullanılan robotlar 95.08 pozisyonunda sınıflandırılmaktadır.

 

Askeri Alanda Kullanılan Robotlar:

Askeri alanda robotik özellikle insansız hava araçları ve tank denemelerinde yaygın olarak yer almaktadır. Robotların casusluk ve keşif görevleriyle birlikte özellikle savunma yıkıcı ve yok edici olarak da tasarlanıyor olduğu bilinmektedir.

Askeri alanlarda kullanılan robotik özelliklere sahip olan insansız hava araçları 88.06 pozisyonunda sınıflandırılırken, robotik tanklar 87.10 pozisyonunda yer almaktadır.

 

İnsansı (Sibernetik) Robotlar:

Sibernetik, makine ve canlıların sistemlerinin çalışma tarzını ve fonksiyonlarını daha iyi anlatabilmek amacıyla kontrol ve iletişim yöntemlerinin karşılaştırmalı araştırmasına dayanan bir teoridir. Yapay sinir ağlarının robotikteki en güçlü kullanım alanı sibernetiktedir.

Sibernetikte robotiğin ilk ilgi alanı konstrüktif mimari ya da dış görünüm ve beden mimarisidir. Amaç sistemi canlı dokuya benzetmek olduğu için sibernetikten başka elektronik, malzeme bilimi ve tıp da konunun içine girmiştir. Ayrıca konstrüktif fizik, pnömatik, hidrolik ve makine gibi geleneksel mühendislik ve bilim kategorilerini de ilgilendirmektedir. Plastik döküm yöntemleri, üç boyutlu tasarım yeteneği ve sanatsal görüş gibi soyut yetenekler ise özel gereklerdendir. Bazı sibernetikçi bilim adamları plastik ve metal yerine kalsiyum ve doğal dokuları kullanmak için araştırmalar yapmaktadırlar.

Sibernetikteki temel amaçlardan biri, insanla robot arasındaki farkın azaltılmasıdır. Cyborg, android gibi terimler daha tam olarak gerçekleştirilmemiş olmalarına rağmen, bu vesileyle telaffuz edilmeye başlanmıştır. İnsansı robot teknolojisinin gelişmesi otomatik olarak sosyal robotik alanını ortaya çıkaracaktır. Bu alandaki robotların toplum tarafından kabul edilerek insanlarla etkileşime girmesi ve insanlara refakat etmesi gerekecektir.

Kısacası, insansı robot, insanlara benzeyen bir tasarım ile yapılan, hareket edebilen, konuşabilen, farklı fonksiyonlara sahip özellikleri olan robotlardır.

Geçtiğimiz yıl Hong Kong merkezli Sophia adlı robot Suudi Arabistan’dan vatandaşlık hakkı aldı. Hanson Robotics tarafından geliştirilen Sophia Robot mimikleri olan, konuşabilen, çevreye karşı duyarlı olarak ayarlanmış. Sağlık, eğitim, müşteri hizmetleri gibi konularda hizmet vermek için tasarlandı. Gözlerinde kamera olduğu için karşısında olan yüzleri algılamasını sağlıyor, bu sayede mimikleriyle tepki verebiliyor ve sizinle göz teması kurabiliyor. Aynı zaman da yüzünüzü ve konuşmaları hatırlayabiliyor. Sophia Robot çalışmak, iş kurmak, eğitim görmek, aile kurmak gibi insanların yaptığı şeyleri yapmak istiyor.

Peki, İnsansı Robotlar gümrük tarife cetvelinde hangi pozisyonda sınıflandırılıyor? Yukarıda sayılan pozisyonlardan birine mi vermek gerekiyor, yoksa farklı bir pozisyonda mı yer alıyorlar?

Sophia Robot örneğinde olduğu gibi İnsansı Robotlar, esasen bir robotun yeteneklerinin gösterilmesi yoluyla, ziyaretçilerini veya çeşitli toplulukları, kendisi hakkında bilgilendirmek, sağlık, eğitim ve müşteri hizmetleri gibi konularda kullanılmak için tasarlanıyorlar.

Kullanım alanları göz önüne alındığında; İnsansı Robotların “Endüstriyel Robot” olarak 84.79 pozisyonunda veya “Operasyonel Robot” olarak 85.43 pozisyonunda sınıflandırılması söz konu değildir.

İnsansı Robotlar, çocukları ve büyükleri eğlendirmek için değil, insanları bilgilendirmek, eğitim ve öğretimde kullanılmak üzere tasarlanmışlardır. Bu nedenle, 95.03 pozisyonundaki şartları yerine getirmedikleri için “oyuncak” olarak bu pozisyonda sınıflandırılmaları mümkün değildir.

İnsansı Robotlar, fuar alanı, lunapark veya eğlence parklarından ziyade daha çok çeşitli müzelerde, sağlık kuruluşlarında veya bilim merkezlerinde konuklarını robotik geleceği ve tarihi konusunda bilgilendirmek ve eğitmek için kullanılıyorlar. 95.08 pozisyonunda sınıflandırılan robotlar sadece eğlence parklarında veya fuar alanlarında kullanılmak için tasarlanmışlardır. Bununla birlikte, bazı minimal eğitim işlevlerine sahip olabilirler ancak onların ana işlevi, fuar alanı veya lunapark müşterileri için eğlence sağlamaktır. Bu nedenle, İnsansı Robotlar 95.08 pozisyonundaki şartları yerine getirmedikleri için bu pozisyonunda sınıflandırılamazlar.

Diğer taraftan, XVI. Bölüm 1(m) Notunun ve 96. Fasılın 1(f) Notunun tatbiki ile 84.79 ve 96.18 pozisyonu altında sınıflandırılamazlar, çünkü her iki notta da 90. Fasıldaki eşyalar hariç tutulmuştur.

90. Fasıl Açıklama Notları: “Bu Fasıl, esas itibariyle ileri derecede işlemlere tabi tutulmuş olup, çok hassas özelliklere sahip çeşitli alet ve cihaz grubunu kapsamaktadır.” şeklindedir. Yine, 90.23 pozisyonuna ait Açıklama Notları: “Bu pozisyon teşhir amaçları için (örneğin okullarda, konferans salonlarında ve sergilerde) imal edilen ve diğer kullanımlar için uygun olmayan alet cihaz ve modeller topluluğunu içine almaktadır.” şeklindedir.

İnsansı Robotlar, gelecekte Dünya Gümrük Örgütü Armonize Sistem Komitesi tarafından mutlaka yeni bir tarife pozisyonu altında sınıflandırılacaktır. Ancak, şu an için Armonize Sistem Nomanklatüründe “İnsansı Robotlarla” ilgili özel bir tarife pozisyonu bulunmamakla birlikte, kullanım alanları göz önüne alındığında; “Teşhir edilmek (öğretimde veya sergilerde) üzere imal edilen ve başka amaçlar için kullanılmaya elverişli olmayan alet, cihaz ve modeller” olarak 90.23 tarife pozisyonu altında sınıflandırılmaktadırlar.

Mustafa SEZEN

Gümrük Müşaviri

Kaynaklar:

Gümrük Tarife Cetveli İzahnamesi

ABD Gümrük ve Sınır Güvenliğinin 26 Mart 2009 tarihli HQ H050116 sayılı sınıflandırma kararı.

http://robotikbilim.blogspot.co.uk/2013/06/robotlarn-kullanm-alanlar.html