Mahfaza Nedir?

Kökeni Arapça olan “Mahfaza” kelimesinin sözlük anlamı: “İçinde küpe, yüzük, bilezik vb. değerli süs eşyalarının saklandığı kutu” olarak tanımlanmıştır. Daha genel bir ifadeyle; içinde bir şey saklanan kap, kutu, kılıf vb. ürünler şeklinde tanımlayabiliriz.

Ambalaj Nedir?

Dilimize Fransızcadan giren “Ambalaj” kelimesinin sözlük anlamı ise “Eşyayı sarmaya yarayan mukavva, kâğıt, tahta, plastik vb. malzeme” şeklinde tanımlanmaktadır.

Mahfazalar ve Ambalaj Maddelerinin Sınıflandırılması

Kelimelerin sözlük anlamlarından da görüleceği üzere her iki eşyada farklı kullanım alanına sahiptir. “Mahfaza” daha çok içine konulan eşyayı dış etkenlerden korumak ve saklamak için kullanılırken, “Ambalaj” daha çok eşyanın bir yerden bir yere taşınması ve nakliyesi sırasında kullanılan ürünler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Gümrük Tarife Cetvelimizde mahfaza özelliği taşıyan eşyalar genelde 42.02 tarife pozisyonunda yer alırken, ambalaj özelliği taşıyan eşyalar ise yapıldıkları maddenin tarife pozisyonuna göre sınıflandırılmaktadır.

Mahfazaların 42.02 Pozisyonunda Sınıflandırılması

42.02 pozisyonunda yer alan mahfazalar, sadece bu pozisyon metninde isimleri geçen ve bunların benzeri olan mahfazaları kapsamaktadır. Pozisyon metninin ilk kısmında yer alan eşya; sandıklar, bavullar, valizler, makyaj valizleri, evrak-iş çantaları, okul çantaları, gözlük kılıfları, dürbün mahfazaları, fotoğraf makinası mahfazası, müzik aletleri mahfazaları, silah ve tabanca mahfazaları ve benzeri mahfazalar, herhangi bir maddeden yapılmış olabilir. Pozisyonun ilk kısmında geçen “benzeri mahfazalar” tabirinden şapka mahfazaları, fotoğraf makinesi aksesuar mahfazaları, fişeklikler, av bıçağı, kamp çakısı, vb. kılıfları, belli bir aletin (aksesuarlarıyla birlikte olsun olmasın) konulacağı şekilde dahili olarak donatılmış veya özel olarak şekil verilmiş taşınabilir alet kutuları ve kılıfları vb. anlaşılır.

Bununla beraber, pozisyonun ikinci kısmında yer alan eşya; seyahat çantaları, izole edilmiş yiyecek veya içecek torbaları, tuvalet çantaları, sırt çantaları, el çantaları, erzak çantaları, portföyler, para keseleri, harita ve kimlik mahfazaları, sigara kutuları, tabaka ve tütün kese ve kutuları, takım çantaları, spor çantaları, şişe mahfazaları, mücevher kutuları, pudra-baharat-barut kutuları, bıçak kılıfları ve benzeri mahfazalar, yalnızca burada belirtilen maddelerden; tabii veya terkip yoluyla elde edilen deri ve köseleden, plastik madde yapraklarından, dokumaya elverişli maddelerden, vulkanize edilmiş liflerden, kartondan yapılmış veya tamamen veya esas olarak bu maddelerle veya kağıtlarla kaplanmış olmalıdır (iskeletleri ahşap, metal, vb. olabilir). Pozisyonun ikinci kısımda geçen “benzeri mahfazalar” tabirine, not defteri kutuları, yazı kutuları, kalem kutuları, etiket kutuları, iğne kutuları, anahtar kutuları, puro kutuları, pipo kutuları, alet ve mücevherat ruloları, ayakkabı kutuları, fırça kutuları, vb. dahildir.

Peki bu ürünler ticaret konu olan herhangi bir eşya ile birlikte ithal veya ihraç edildikleri takdirde ne şekilde sınıflandırılıyor? Geldikleri eşya ile birlikte mi, yoksa ayrı ayrı mı sınıflandırmak gerekiyor?

Genel Yorum Kuralı-5

Konuyla ilgili olarak Tarifenin Genel Yorum Kurallarından 5. incisi bu tür eşyaların sınıflandırılmasına açıklık getirmiştir. Kural kendi arasında ikiye ayrılarak; 5(a) Kuralı mahfazalar, kutular ve benzeri kapların ne şekilde sınıflandırılacağını düzenlerken, 5(b) Kuralı eşyanın ambalajlanmasında kullanılan ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazalarının sınıflandırılmasını belirler.

Tarifenin Yorumu ile ilgili 5 nolu Kural;

Yukarıda belirtilen hükümlere ilaveten, aşağıdaki eşya konusunda şu kurallar uygulanır:

(a) Fotoğraf makinası mahfazası, müzik aleti mahfazası, silah mahfazası, çizim aleti kutuları, kolye kutuları ve benzeri kutular, özellikle belli bir eşyaya veya takım halindeki eşyaya göre şekil verilmiş veya bu eşyaya uygun olarak yapılmış olup uzun süre kullanılmaya uygun ve ait oldukları eşya ile birlikte ithal edilen kutular, normal olarak bu eşya ile birlikte satılan türde iseler, beraber satıldıkları eşya ile birlikte sınıflandırılırlar. Ancak bu Kural, bir bütün olarak esas niteliği mahfaza olan eşyaya uygulanmaz.

(b) Yukarıda 5 (a) kuralındaki hükümler saklı kalmak şartıyla, içindeki eşya ile birlikte sunulan ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazaları bu eşyanın ambalajında normal olarak kullanılan türden ambalaj maddeleri olmaları şartıyla bu eşya ile beraber sınıflandırılırlar. Bununla beraber, bu tür ambalaj maddeleri veya ambalaj mahfazalarının, sürekli kullanıma elverişli olduklarının açıkça belli olması halinde bu hüküm uygulanmaz.

Hükmüne amirdir.

Kuralın her iki fıkrasını ayrı ayrı değerlendirelim:

Mahfazaların Sınıflandırılması

 5(a) KURALI
 (Mahfazalar, kutular ve benzeri kaplar)

Bu kural, sadece aşağıda gösterilen kaplara uygulanır:

1. Belli bir eşyaya veya eşya takımına göre şekil verilmiş veya uygun hale getirilmiş kaplar. Bunlar eşyaya uygun olarak yapılmışlardır ve bazı kaplar ise içine konulacak eşyanın formuna göre şekillendirilmişlerdir (örneğin, fotoğraf makinesi, müzik aleti veya silah mahfazaları vb. gibi).
2. Uzun süreli kullanıma elverişli kaplar. Bunlar, ait oldukları eşyayı uzun süre muhafaza etmeye dayanacak şekilde yapılmışlardır. Bu kutular eşyanın kullanılmadığı zamanlarda da muhafaza hizmetini sürdürürler (örneğin, taşıma veya depolama sırasında). Bu kriterler, bunları basit ambalajlardan ayırmaya yararlar.
3. Muhafaza ettikleri eşya ile birlikte sunulan ambalaj kapları (nakliye amacıyla eşya ayrı ayrı paketlenmiş olsun olmasın). Ayrı olarak sunulan kutular yer aldıkları pozisyonlarda sınıflandırılırlar.
4. Normal olarak bu gibi eşya ile birlikte satılan türden kaplar;
5. Bir bütün olarak esas niteliği mahfaza olanlar.

Tüm bu özelliklere sahip olan kaplar ve mahfazalar beraber satıldıkları eşya ile birlikte sınıflandırılırlar.

Bu Kural kapsamında, çay konulan gümüş kupalar veya tatlı yiyecekler koymak için süslü seramik kâseler yer almazlar (kaplar içindeki eşyadan daha pahalı olamazlar).

Ayrıca, yine bu kural kapsamında yer alan kap ve mahfazaların sayısı birlikte geldikleri eşya ile eşit olmalıdır. Örneğin; yüz adet gözlüğün yanında yine yüz adet mahfaza olmalıdır. Eğer mahfazanın sayısı geldiği eşyadan daha fazla olursa, fazla olan kısım eşya ile birlikte değerlendirilmeyip kendi tarife pozisyonunda sınıflandırılır.

Yine bu kuralın bir istisnası olan ve geldikleri eşyada esas özelliği mahfaza olmayıp, taşıma veya ambalaj özelliği olan ürünler, geldikleri eşya ile birlikte değil ayrı olarak kendilerine ait olan pozisyonda değerlendirilirler. Örneğin; dizüstü bilgisayar ile birlikte gelen bilgisayar çantası, dizüstü bilgisayarın bulunduğu 84.71 tarife pozisyonunda değil, kendisine ait olan 42.02 tarife pozisyonunda sınıflandırılır.

Bu Kural gereğince, beraber sınıflandırılacak olduğu eşya ile birlikte sunulan mahfaza ve kaplara örnekler aşağıda verilmiştir:

Mücevherat kapları ve mahfazaları (71.13 pozisyonu) 

Dürbün mahfazaları, teleskop mahfazaları (90.05 pozisyonu) 

Fotoğraf makinası mahfazaları (90.06 pozisyonu)

Gitar ve keman mahfazaları, kutuları ve çantaları (92.02 pozisyonu)

Tüfek mahfazaları ve kılıfları (93.03 pozisyonu)

Ambalaj Maddelerinin Sınıflandırılması

5(b) KURALI
(Ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazaları)

Bu Kural, normal olarak ait oldukları eşyanın ambalajlanmasında kullanılan ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazalarının sınıflandırılmasını düzenler. Eşyanın ambalajında normal olarak kullanılan türde ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazaları içindeki eşya ile beraber aynı pozisyonda sınıflandırılırlar. (Örneğin, karton kutu ve koliler, plastik poşet ve şişeler, teneke kutular, cam şişeler, ahşap sandıklar vb.)

Yine, set halindeki eşyaların ambalajlanmasında kullanılan çanta, torba, poşet vb. gibi ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazaları bu eşyanın ambalajında normal olarak kullanılan türden ambalaj maddeleri olmaları şartıyla geldiği eşya ile beraber sınıflandırılırlar.

Bu Kural gereğince, içindeki eşya ile beraber aynı pozisyonda sınıflandırılacak olan ve normal olarak kullanılan türde ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazalarına örnekler aşağıda verilmiştir:

Cam şişe içerisinde saf zeytinyağı (15.09 pozisyonu)

Teneke kutu içerisinde balık konservesi (16.04 pozisyonu)

Pet şişe içerisinde içme suyu (22.01 pozisyonu)

Poşet içerisinde sunulan pamuklu dokuma erkek gömleği (62.05 pozisyonu)

Karton kutu içerisinde satışa sunulan kapı kilidi (83.01 pozisyonu)

Ahşap sandık içerisinde bulunan hidrolik yağ pompası (84.13 pozisyonu)

Bununla beraber, bu tür ambalaj maddeleri veya ambalaj mahfazaları tekrar kullanıma elverişli olmaları halinde bu kurala göre sınıflandırılmaz. Sürekli kullanıma elverişli ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazaları kendilerine ait olan pozisyonunda sınıflandırılır. (Örneğin, sıkıştırılmış veya sıvı gazlar için demir ve çelikten tüpler 73.11 pozisyonu, Konteynerler 86.09 pozisyonu, Paletler veya kablo makaraları mamul oldukları maddeye göre 39.23, 44.15 veya 73.26 pozisyonu gibi).

Üzerine kablo sarılmış ahşaptan mamul makaralar eğer sürekli kullanıma uygun ise yani, dolu gidip boş geliyorsa bunların ayrı olarak kendilerine ait olan pozisyonda sınıflandırılması gerekir. Kablolar 85.44 pozisyonunda sınıflandırılırken, ahşap makaralar 44.15 pozisyonunda ayrı olarak geçici ithal veya hariçte işleme rejimi kapsamında sınıflandırılırlar.

İçerisi ithal eşyalarıyla doldurulmuş olarak gelen konteynerler, sürekli kullanıma elverişli oldukları için içerisindeki eşyalardan ayrı olarak kendilerine ait olan 86.09 pozisyonunda sınıflandırılırlar. Sürekli olarak kullanılan bu konteynerlerin geçici ithalat işlemleri acenteler tarafından yapılmaktadır.

5(b) Kuralı, 5(a) Kuralına bağlıdır ve bu nedenle, 5(a) Kuralında belirtilen türden mahfazalar, kutular ve benzeri kapların sınıflandırılması bu kuraldaki hükümlerin uygulanması suretiyle yapılacaktır. Yani, eşyanın mahfazasında normal olarak kullanılan kaplar içindeki eşyanın tarife pozisyonunda, sürekli kullanıma elverişli olan mahfazalar ise ait oldukları pozisyonda sınıflandırılacaktır.

Mustafa SEZEN

Gümrük Müşaviri